Энэ удаагийн хэлэлцүүлэг эрчим хүчний салбарын бодлого, тус салбар дахь хувийн хэвшлийн оролцоо, гарц, шийдэл, эрх зүйн шинэчлэл гэсэн гурван үндсэн хэсгийн хүрээнд үргэлжиллээ.
Нийслэл Улаанбаатар хотын хувьд төвлөрсөн дулаан хангамжийн системийн суурилагдсан хүчин чадал 2418 Гкал/ц бол холбогдсон нийт ачаалал нь 3558 Гкал/ц хүрч, нэмэгдсэн гэдгийг Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн мэдээлэлдээ дурдав. Алслагдмал суурьшил бүхий хэрэглэгчдийг дулаанаар хангахад хүндрэл үүсэж болзошгүй ч өвлийн улиралд их ачааллын горимд эрчим хүчний салбар бэлтгэж байгаа гэдгийг илтгэлээ.
Тус хэлэлцүүлэгт менежментийн шинэчлэлийн зөвлөх үйлчилгээ үзүүлсэн “Тэнгэр Капитал” ҮЦК-ийн гүйцэтгэх захирал О.Лхагвасүрэн судалгаа, дүгнэлт, “Эрчист Монгол” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Г.Амартүвшин эрчим хүчний компаниудын өнөөгийн нөхцөл байдал, санхүүгийн голлох үзүүлэлтүүдийг танилцууллаа. Эрчим хүчний салбар дахь төрийн өмчит 27 компанийн 34 хувийг “Эрчист Монгол” ХХК эзэмшдэг бөгөөд тэдгээрийн ашигт ажиллагааны үзүүлэлт сул, цэвэр ашиг болон хөрөнгийн өгөөж хангалтгүй, зардлын хяналт сайнгүй, хөрвөх чадварын эргэлт болон авлага, өглөг барагдуулах хугацаа тогтворгүй, богино хугацааны төлбөрийн чадвар дунд зэрэг байгаа хэмээн дүгнэв. Түүнчлэн өр ихсэж, санхүүгийн эрсдэл нэмэгдэж байгааг онцлоод, эрчим хүчний үйлдвэрлэлийн болон захиргааны зардал тасралтгүй өсөж буйг анхаарууллаа. Эрсдэлийн үнэлгээгээр эрчим хүчний компаниудын санхүүгийн байдал тогтворгүй, өгөөж тааруу, үйлдвэрлэлийн өртгийг бууруулах, өрийн удирдлагыг сайжруулах шаардлагатай, улирлын нөлөөлөл ихтэй нь тогтоогдож байна гэв. Ийм нөхцөлд компаниудыг хувьчилж, нээлттэй хувьцаат компани болгох боломжгүй гэдгийг ч онцоллоо. Компаниудын засаглалыг сайжруулж, бүтээмж, үр ашгийг нэмэгдүүлэх, алдагдлыг бууруулан зах зээлийн үнэ цэнийг өсгөж гэмээнэ хувьчлалыг хэрэгжүүлэх шаардлагатай гэсэн байр суурийг илэрхийлэв.
Хэлэлцүүлгийн хоёрдугаар хэсэгт “Хашаандаа сайхан амьдаръя” ТББ-ын тэргүүн Ц.Түмэнбаяр, “УБЦТС” ТӨХК-ийн Ерөнхий инженер Т.Мөнхболд, “Солар Повер Монголиа” ХХК-ийн захирал Г.Жавхлантуг, “Монхорус Эрчим” ХХК-ийн захирал Б.Батлхагва, “Дуудъя” брэндийг үүсгэн байгуулагч С.Хонгор, Эрчим хүчний реформ Үндэсний хорооны Ажлын албаны дарга асан Л.Жамбаа нар гэр байшингийн дулаалгын шийдэл, эрчим хүчний сүлжээний автоматжуулалт, нарны цахилгаан станцын үйл ажиллагаа, тархмал болон сэргээгдэх эрчим хүчний эрх зүйн орчин, зохицуулалтын журам, дүрмүүдээс үүдэн гарч байгаа бэрхшээлүүд, хэрэглэгчийн эрчим хүчний хэрэглээнд гарч буй хүндрэлийг шуурхай шийдвэрлэх, тэдний дуудлагыг хүлээн авч, цаг алдалгүй ажиллах, эрчим хүчний реформыг таван жилээр төлөвлөн хэрэгжүүлэх, анхаарах шаардлагатай асуудлын талаар мэдээлэл хийсэн юм.
Түүнчлэн эрчим хүчний шилжилт, эрх зүйн шинэчлэлийн талаар МҮХАҮТ-ын дэргэдэх Эрчим хүчний зөвлөлийн дарга Д.Ганхуяг илтгэл тавив. Зах зээлийн чиг баримжаатай эрчим хүчний шинэчлэлийг цөөн улс орон хэрэгжүүлсэн бөгөөд ихэнх нь төрийн хяналт болон хувийн хэвшлийн оролцоог хослуулсан загварыг сонгож буй тухай Дэлхийн банкны тайлангийн дүгнэлтийг тэрбээр эшилж, шинэчлэлийг хийхийг тулд салбарын системийн бүтэц, хөрөнгө оруулалтын орчин, улс төрийн эрмэлзэл, хүсэл зорилго, зохицуулалтын орчин, хэрэглэгчдийн оролцоо, дэд бүтцийн бэлэн байдал, инэч санаачилгыг дэмжсэн бизнесийн орчин, институцчлал засаглалын бэлэн байдлыг хангах ёстой гэдгийг дурдав.
Уг хуулийн төсөлд сэргээгдэх эрчим хүч, дулааны үр ашгийн талаар нэг бүлэг байгаа. Энэ нь өрсөлдөөнт зах зээлийн харилцаанд шилжихэд чиглэсэн харилцааг зохицуулах ажээ. Зах зээлийн шударга өрсөлдөөнд шилжихийн тулд эхний ээлжинд эрчим хүч үйлдвэрлэгч, хангагчдад горимын зөрчил тооцож, хариуцлагыг нэмэгдүүлэх тогтолцоог бий болгон, үйлдвэрлэгч-хэрэглэгч хоорондоо шууд гэрээлэх боломж бүхий зах зээлийг үе шаттай нээж, өрсөлдөөнт зах зээлд оролцогчдыг сургах, чадавхжуулах үйл ажиллагааг салбарын 0.1-3.0 хувьд явуулсны үр дүнд хангагч нар хэрэглэгчдийнхээ хэрэглээний таамаглалыг боловсруулж, системийн төлөвлөгөөг үр ашигтай байлгахад чиглэж ажиллах боломж бүрдэнэ гэж ажлын хэсэг тооцоолсон байна. Ингэснээр шилжилтийн үеийн зах зээл буюу нэг худалдан авагч давамгайлсан, өрсөлдөөнт зах зээлийн тогтолцоо бүрдэж, төвлөрсөн хангамжийн системтэй зэрэгцээ шууд гэрээлэх болон биржийн арилжаагаар дамжуулах эрчим хүчний жижиглэн худалдааны зохицуулалтгүй зах зээл бий болох юм.
Эрчим хүчний реформын талаарх нээлттэй хэлэлцүүлэгт оролцогчид салбарын мастер төлөвлөгөөг боловсруулж хэрэгжүүлэх, эх үүсвэрийн нэгдсэн төлөвлөлтийн талаар олон улсын мэргэжлийн байгууллагаас зөвлөх үйлчилгээ авч ажиллах, тусгай зөвшөөрлийг багасгах, хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтыг дэмжиж, бизнесийн орчныг сайжруулах, сэргээгдэх эрчим хүчний салбарт карбон кредит тооцож, цэвэр үйлдвэрлэл, зах зээлийг хөгжүүлэх, үйлдвэрлэгчдээс түгээх сүлжээнд нийлүүлж буй бүтээгдэхүүний үнийн зөрүүг арилгах, тархмал эх үүсвэрийг дэмжиж, бага оврын сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсгүүрүүдийг сүлжээнд холбох асуудлыг шийдвэрлэх, салбарын удирдлага, бодлого тодорхойлогчид ойлголт, үзэл баримтлалаа нэгтгэж, реформыг эрчимжүүлэх зэрэг олон асуудлаар илтгэгчид болон Улсын Их Хурлын гишүүд, холбогдох байгууллагын төлөөллөөс асуулт асууж, санал бодлоо солилцов.
Хэлэлцүүлгийг дүгнэж Улсын Их Хурлын гишүүн С.Цэнгүүн хэлэхдээ, жил гаруйн өмнө бид энэ салбарын бодлого, үйл ажиллагаа, үнэ тариф, зохицуулалтыг төрөөс нэхэж байсан бол одоо тархмал эх үүсгүүр, сэргээгдэх эрчим хүчний шинэ боломжууд, харилцан холболтын тохируулга, зах зээлийн харилцаа зэрэг илүү өргөн, гүнзгий агуулгаар мэтгэлцэж буй нь эрчим хүчний реформыг хэрэгжүүлж буйн үр дүн гэж онцолсон юм. Реформын хүрээнд судалгаа, танин мэдэхүйн ажил их хийгдсэн гэдгийг тэрбээр дурдаад, салбарын бодлого, төлөвлөлт, удирдлагыг хэрэгжүүлж буй хүмүүс, мэргэжилтнүүдийн дунд ойлголтын болон үзэл баримтлалын зөрүүтэй байгааг хүлээн зөвшөөрч, цуглаж суугаад сайтар ярилцах, ойлголцох шаардлагатайг тэмдэглэв
